I
Awak basandar
batis bahunjur
Sambil mamakan
sarikaya
Amun bapandir
bujur – bujur
Jangan sambatan
manyalaya
(A)
Mun mamatuk
lakasi sisit
Iwaknya sapat
saluang
Jangan pina
sasirit-sirit
Mun handak
batarus tarang
(B)
Sapat saluang di
bawah batang
Di bawah batang
takana jarat
Nang kaya
apa batarus tarang
Amun
muntung ngalih manyambat
(A)
Takana jarat tali
paikat
Ganting di awak
talulun-lulun
Mun ngalih
muntung manyambat
Datang haja
ka rumah ulun
(B)
Buah kastela
barandak-randak
Masak sabigi
dimakan musang
Babujuran
marasa handak
Tapi takutan
ditimpas urang
(A)
Musang pandan
makan tiwadak
Habis tiwadak
lalu kasturi
Amun bujur –
bujur rasa handak
Biar lautan
disubarangi
(B)
Makan tiwadak
ambil mandainya
Mandai disanga di
dalam rinjing
Hati sanang kada
sakira
Mandangar ucapan
si ading
(A)
Ayam putih
tarbang ka jambu
Limbah ka jambu
ka awan pulang
Kalu handak lawan
badanku
Lakasi haja pian
badatang
(B)
Pucuk waluh
bacabang dua
Dilayapakan ka
puhun jambu
Sudah judu kita
badua
Ancap kita datang
ka pangulu
Urang Barangas bajual jarum
Umpat manukar pang barang
salawi
Ading bungas bapupur
harum
Umpat mancium pang barang sakali
Si kacil mulik nitu ngarannya ijum
Bungas banar babaju kabaya
Ikam ni jangan sambarang cium
Bursiah dilempang abahnya
Ulun gin kada
manukar jarum
Amun kadada sabab-musababnya
Ulun nih kada sambarang mancium
Amun kadada ijin asbahnya
Manukar jarum
ulahan cina
Handak manjahit
salawar reweng
Bujur garang ijin
abahnya
Lihati mamanya
pina menceleng
Wadai donat
kariasi nang bangaran
Amun lah dimakan
liur mancurat
Janganlah salah
kulaan maartiakan
Kaina hidup
manjadi mudarat
5. Pantun Panglipur
Pantun ini berisikan suatu
ujaran menghibur seseorang yang sedang gundah gulana atau memberikan semangat
dimana seseorang sedang berduka.
Beberapa Pantun Panglipur :
Itam-itam tampuk palawi
Kamuning luruh bunganya
Itam-itam lawan panggawi
Putih kuning apa gunanya
Anak lalat guring bagantung
Anak warik manyanyiakan
Biar jahat lamun bauntung
Rupa baik kahada dimakan
Anak lalat binatang rotan
Jalutung batang kuranji
Biar jahat badan babustan
Badan bauntung manjadi haji
6. Pantun Papujian
Pantun ini berisikan pujian terhadap seseorang karena keelokan rupa
atau baiknya tingkah laku.
Beberapan Pantun
Papujian :
Pulau Alalak malang malintang
Wadah Diang-Galuh mancari undang
Mata galak nangkaya bintang
Saparti amas hanyar dituang
Pacak muha mambiji batang
Kuning nangkaya awan ditulis
Pinggang rengkeng sakacak malang
Dahi nangkaya bulan sahiris
Bibir nangkaya dalima marakah
Tangan lentek manjantur penah
Gulu langgak kaya minjangan bukah
Talinga nangkaya talepok di tanah
Rambut mamak mamanjang mekar
Tumit kaya bawang sasihung
Pacak bibir manggula sekar
Telor batis menelur burung
Pipi nangkaya pauh nang lunak
Jariji halus manyugi landak
Kuku panjangnya nangkaya unak
Batis nangkaya salungsung pudak
Maulah lunta
banang dirajut
Banang sagulung
nukar di pasar
Jantung mandibar
takajut – kajut
Imbah malihat si
galuh langkar
Mambasuh muha
batampungas
Siram banyu jadi
barasih
Malihat ading
rupa nang bungas
Lamak sadang awak
nang putih
Kandal kulitnya
buah kaminting
Nang kaya apa
mambalahnya
Hidung mancung
rambut kariting
Siapa jua nang
ampunnya
7. Pantun Babujukan
Pantun yang berisikan saling membujuk atau memikat agar lawan berpantun
menjadi tertarik atau terpikat.
Asam
pauh si dalima pauh
Tarabang tinggi
si rama rama
Rasa tarista ka ai ditinggal jauh
Kilir kiliran si banyu mata
Asam pauh si
dalima pauh
Rama rama batali
banang
Jangan manangis tapisah jauh
Ada untung ding ai batamu pulang
Karang dukuh takar dahulu
Lalu dimasak nasi astakona
Tapisah ka ai lawan badan ku
Sahari jangan dibari lupa
Masak ding ai si baras buyung
Gangan sarai iwaknya nila
Biar hancur bumi mangandung
Kada tacarai
kita badua
Lamun batang buluh hagan batiti
Jangan batiti di batang licin
Lamun tali adingai tali balati
Tali dadaian adingai sampiran kain
Amun rama rama sudah batali
Batali banang jahitan kain
Amun kita adingai sudah bajanji
Jangan dikambar lawan
nang lain
Jangan ditatak tali jamuran
Kain basah jamur kamana
Lamun paikat ka ai ulah dadaian
Ulur salimut
didadai jua
Lamun kuranji diputikakan
Jangan tacampur balangkasua
Lamun janji dingai dibatalakan
Saumur hidup
dingai kada kurila
Pulau pandan
jauh ditangah
Dibalik pulau angsanya
dua
Hancur badan
dikandung tanah
Pian ka ai nang
ulun cinta
Limaulah manis aduh disayang limau pancukan
Buntunglah buntung
adingai badaun pulang
Jangan manangis aduh
disayang ditinggalakan
Mudahan untung adingai
batamu pulang
Radamlah radam aduh
disayang ka jawa lawas
Amparlah tikar kakai
sama ratanya
Amunlah madam aduh
disayang janganlah lawas
Ulun dirumah kakai
apa rasanya
Asamlah pauh aduh
disayang dalima pauh
Ramalah rama adingai
batali banang
Adinda jauh aduh
disayang kakanda jauh
Samalah sama adingai
hati mangganang
Buahlah kacang aduh
disayang di batang Pinang
Paikat tali kakai
batang hambawang
Biarlah jauh aduh
disayang hati mangganang
Taingat kasih kakai di kampung urang
Limau manis adingai limau pancukan
Jangan di buang dindang sayang si bulan tarang
Jangan manangis dingai kami
mantukan
Ada umur dindang sayang pulang kamari pulang
8. Pantun Mangabuaw
Pantun mangabuaw
adalah pantun berisikan
kelucuan yang menjadikan tertawa.
Amas mirah intan sakerat
Kapal di laut gedung di darat
Mambuka pender pina harat
Tapih bakarut baju bajarat
Amas mirah intan sakindai
Apa diulah di dalam widai
Papenderan pina marudai
Wadai di piring maka am dahai
Jalan liuk nang
kuhantasi
Barambai tabuk
Barambai
Barait lawan
Rantau Badauh
Mudik baimbai
labuh baimbai
Jukung nang dua
jangan bajauh
Sungai tabuk
banyunya dalam
Kubibit cirat
kuciukakan
Rasa malibuk hati
di dalam
Kubibit surat
kukirimakan
Sungai madang
tabingnya tinggi
Kawa maundak si
kalayangan
Maminta hadang
tahun ini
Pahadangan
mancariakan
Lok Buntar
Kuliling Benteng
Sayat malati ka
Banjarmasin
Tuhuk mamutar
tuhuk mamusing
Rupanya sama panjalan
lain
12. Pantun Kakanakan
Pantun kakanakan ini berisikan dunia
anak – anak. Seperti sedang
bermain dan bersenda gurau. Pantun yang
merupakan bermain-main ini sering terdapat baris – baris yang unik. Keunikan
ini di luar struktur yang pada umumnya. Disini terdapat persajakan dimana
tersebar pada baris – barisnya.
Pantun merupakan
dendang menidurkan anak sudah lazim digunakan oleh orang-orang tua.
Pantun kakanakan
ini ada yang hanya terdiri dari dua baris.
Ampar –
ampar pisang
Pisangku balum
masak
Masak sabigi
dihurung bari-bari
Manggalepak
manggalepok
Patah kayu
bengkok
Bengkok dimakan
api
Apinya
cangcurupan
Garitak
disintak dahuluakan masak
Ampar – ampar
pisang
Pisangku
balum masak
Masak
sabigi dihurung bari-bari
Manggalepak
manggalepok
Patah kayu
bengkok
Tanduk sapi
kulibir bawang
Nang mana
batis kutung dikitip bidawang
Cuk cuk
bimbi
Bimbi tuan
sarunai
Tacucuk takulibi
Muhanya kaya
panai
( Sagincul
liu liu, Sagincul liu liu )
Ungga - ungga
apung
Apung sinali-nali
Talipat daun
bakung
Raja punai raja
wali
Jun – jun alai
Tapatuk burung di
laut
Tatajun ka balai
Katulangan tulang
walut
Sumangka masak
mangkal
Dijajak
linak-linak
Urang tuha kada
baakal
Malawani
kanak-kanak
Pangantin
pangintut
Palapah rumbia
Nang bini
takantut
Nang laki tabahira
Kastila buruk di
dahan
Di dahan badaun
dua
Kakanakan
bahingusan
Minta buangi wan
mamanya
Guring-guring
anakku guring
Guring
diakan dalam ayunan
Matanya
kalat disuruh guring
Untung
batuah lagi baiman
Guring-guring
anakku guring
Guring
badundang dalam pukungan
Mata
bapajam sudahlah guring
Budi
bauntung parajakian
Anak
lalat guring bagantung
Anak pang
wanyi manyanyiakan
Batahi
lalat tanda bauntung
Budi nang baik
kakasih tuhan
Daun
paring batang pirawas
Daunnya
maampat cabang salawi
Anakku guring sihat wan waras
Panjang umurnya hidup babakti
13. Berdasarkan Bentuk :
A. Pantun Bakait :
Adalah pantun berkaitan antara bait pertama dengan bait
kedua, lalu bait kedua dengan bait ketiga, dan seterusnya. Alur kaitannya
yakni; baris kedua bait pertama menjadi baris pertama pada bait kedua, baris
keempat bait pertama dijadikan baris ketiga pada bait kedua dan seterusnya.
Persajakannya ada yang /a/,/a/,/a/,/a/ ada pula /a/,/a/,/b/,/b/
Contoh Pantun Bakait :
1.
Kambang malati harum
baunya
Harum lagi kambang campaka
Turutilah nasihat urang
tuha
Jangan manjadi anak
durhaka.
Harum lagi
kambang campaka
Disuntingakan di galung
dua
Jangan manjadi
anak durhaka
Kaina hidupnya bakal marista
2.
Burung marpati tarabang
tinggi
Batamu lawan burung takukur
Satiap hari
dibari Allah rajaki
Janganlah lupa kita basyukur.
Batamu lawan burung takukur
Haratan mandi di banyu
talaga
Janganlah lupa kita basyukur
Hidup tarasa samakin baharga.
3.
Banih ditumbuk manjadi baras
Baras dimasak di dalam panci
Satiap tahun banua dipalas
Supaya sajahtra anak
nagri
Baras dimasak di dalam
panci
Nasi masak bungkus
kalaras
Supaya sajahtra anak
nagri
Jauhi sagala sipat pamalas.
Nasi masak bungkus
kalaras
Bakuah sup ayam bapukah
Jauhi sagala sipat pamalas
Supaya rajaki datang
balimpah
4.
Murai tarabang di atas batu
Lalu bahinggap di puhun jambu
Hati pusang kada manantu
Gulang galik dalam
kalambu.
Lalu bahinggap di puhun jambu
Puhun jambu di dalam
kabun
Apalah rasanya mananggung
ridu
Habis sahari rasa satahun
Puhun jambu di dalam kabun
Di dalam kabun babuah
labat
Habis sahari rasa satahun
Dimapa akal handak
badapat.
B. Pantun Kilat ( karmina ) :
Adalah pantun yang terdiri atas dua baris. Baris pertama
adalah sampiran, baris kedua adalah isi. Persajakannya /a/,/a/
Contoh :
Rawa - rawa puhun
manggis
Tatawa sambil
manangis
Manggala gugur ka
tahi
Bagaya jadi
kalahi
Sisiuragung
umpannya lalat
Mata mancurung
halar tajarat
Sakit parut makan
tapai
Sakit burut kana
japai
Dul dul cak
Kapala gundul
ditampar cacak
Halang manari di
pucuk manggis
Umanya lari
anaknya manangis
Mandur tali kawat
gawi mundur makan kuat
galuh kaciput
tarung babanam
galuh takantut
babau pakasam
Asam janar
Mun marasa banar
Kura kura dalam parahu
Pura pura kada tahu
Tidak ada komentar:
Posting Komentar