Selasa, 23 Juli 2024

 


I

Awak basandar batis bahunjur

Sambil mamakan sarikaya

Amun bapandir bujur – bujur

Jangan sambatan manyalaya

 

(A)

Mun mamatuk lakasi sisit

Iwaknya sapat saluang

Jangan pina sasirit-sirit

Mun handak batarus tarang

 

(B)

Sapat saluang di bawah batang

Di bawah batang takana jarat

Nang kaya apa batarus tarang

Amun muntung ngalih manyambat

 

(A)

Takana jarat tali paikat

Ganting di awak talulun-lulun

Mun ngalih muntung manyambat

Datang haja ka rumah ulun

 

(B)

Buah kastela barandak-randak

Masak sabigi dimakan musang

Babujuran marasa  handak

Tapi takutan ditimpas urang

 

(A)

Musang pandan makan tiwadak

Habis tiwadak lalu  kasturi

Amun bujur – bujur rasa handak

Biar lautan disubarangi

 

(B)

Makan tiwadak ambil mandainya

Mandai disanga di dalam rinjing

Hati sanang kada sakira

Mandangar ucapan si ading

 

(A)

Ayam putih tarbang ka jambu

Limbah ka jambu ka awan pulang

Kalu handak lawan badanku

Lakasi haja pian badatang

 

(B)

Pucuk waluh bacabang dua

Dilayapakan ka puhun jambu

Sudah judu kita badua

Ancap kita datang ka pangulu

 

 

Urang Barangas bajual jarum

Umpat manukar pang barang salawi

Ading bungas bapupur harum
Umpat mancium pang barang sakali

 

Si kacil mulik nitu ngarannya ijum

Bungas banar babaju kabaya

Ikam ni jangan sambarang cium

Bursiah dilempang abahnya

 

Ulun gin kada manukar jarum
Amun kadada sabab-musababnya

Ulun nih kada sambarang mancium

Amun kadada ijin asbahnya

 

Manukar jarum ulahan cina

Handak manjahit salawar reweng

Bujur garang ijin abahnya

Lihati mamanya pina menceleng

 

Wadai donat kariasi nang bangaran

Amun lah dimakan liur mancurat

Janganlah salah kulaan maartiakan

Kaina hidup manjadi mudarat


5. Pantun Panglipur

 

    Pantun ini berisikan suatu ujaran menghibur seseorang yang sedang gundah gulana atau memberikan semangat dimana seseorang sedang berduka.


Beberapa Pantun Panglipur :


Itam-itam tampuk palawi
Kamuning luruh bunganya
Itam-itam lawan panggawi
Putih kuning apa gunanya

Anak lalat guring bagantung
Anak warik manyanyiakan
Biar jahat lamun bauntung
Rupa baik kahada dimakan

Anak lalat binatang rotan
Jalutung batang kuranji
Biar jahat badan babustan
Badan bauntung manjadi haji


6. Pantun Papujian

 

    Pantun ini berisikan pujian terhadap seseorang karena keelokan rupa atau baiknya tingkah laku.

 

Beberapan Pantun Papujian :

Pulau Alalak malang malintang
Wadah Diang-Galuh mancari undang
Mata galak nangkaya bintang
Saparti amas hanyar dituang

Pacak muha mambiji batang
Kuning nangkaya awan ditulis
Pinggang rengkeng sakacak malang
Dahi nangkaya bulan sahiris

Bibir nangkaya dalima marakah
Tangan lentek manjantur penah
Gulu langgak kaya minjangan bukah
Talinga nangkaya talepok di tanah

Rambut mamak mamanjang mekar
Tumit kaya bawang sasihung
Pacak bibir manggula sekar
Telor batis menelur burung

Pipi nangkaya pauh nang lunak
Jariji halus manyugi landak
Kuku panjangnya nangkaya unak
Batis nangkaya salungsung pudak

 

Maulah lunta banang dirajut

Banang sagulung nukar di pasar

Jantung mandibar takajut – kajut

Imbah malihat si galuh langkar

 

Mambasuh muha batampungas

Siram banyu jadi barasih

Malihat ading rupa nang bungas

Lamak sadang awak nang putih

 

Kandal kulitnya buah kaminting

Nang kaya apa mambalahnya

Hidung mancung rambut kariting

Siapa jua nang ampunnya

 

7. Pantun Babujukan

   

Pantun yang berisikan saling membujuk atau memikat agar lawan berpantun menjadi tertarik atau terpikat.

 

Asam pauh si dalima pauh

Tarabang tinggi si rama rama

Rasa  tarista ka ai ditinggal jauh

Kilir kiliran si banyu mata

 

Asam pauh si dalima pauh

Rama rama batali banang

Jangan manangis tapisah jauh

Ada untung ding ai batamu pulang

 

Karang dukuh takar dahulu

Lalu dimasak nasi astakona

Tapisah ka ai lawan badan ku

Sahari jangan dibari lupa

 

Masak ding ai si baras buyung

Gangan sarai iwaknya nila

Biar hancur bumi mangandung

Kada tacarai kita badua

 

Lamun batang buluh hagan batiti

Jangan batiti di batang licin

Lamun tali adingai tali balati

Tali dadaian adingai sampiran kain

 

Amun rama rama sudah batali

Batali banang jahitan kain

Amun  kita adingai sudah bajanji

Jangan dikambar lawan nang lain

 

Jangan ditatak tali jamuran

Kain basah jamur kamana

Lamun paikat ka ai ulah dadaian

Ulur salimut didadai jua

 

Lamun kuranji diputikakan

Jangan tacampur balangkasua

Lamun  janji dingai dibatalakan

Saumur hidup dingai kada kurila

 

Pulau pandan jauh ditangah

Dibalik pulau angsanya dua

Hancur badan dikandung tanah

Pian ka ai nang ulun cinta

 

Limaulah manis aduh disayang limau pancukan

Buntunglah buntung adingai badaun pulang

Jangan manangis aduh disayang ditinggalakan

Mudahan untung adingai batamu pulang

 

 

Radamlah radam aduh disayang ka jawa lawas

Amparlah tikar kakai sama ratanya

Amunlah madam aduh disayang janganlah lawas

Ulun dirumah kakai apa rasanya 

 

 

Asamlah pauh aduh disayang dalima pauh

Ramalah rama adingai batali banang

Adinda jauh aduh disayang kakanda jauh

Samalah sama adingai hati mangganang

 

 

Buahlah kacang aduh disayang di batang Pinang

Paikat tali kakai batang hambawang

Biarlah jauh aduh disayang hati mangganang

Taingat kasih kakai di kampung urang

 

Limau manis  adingai limau pancukan

Jangan di buang dindang sayang si bulan tarang

Jangan manangis dingai kami mantukan

Ada umur dindang sayang pulang kamari pulang 

 

 

 

 

8. Pantun Mangabuaw


    Pantun 
mangabuaw adalah pantun berisikan kelucuan yang menjadikan tertawa.


Amas mirah intan sakerat
Kapal di laut gedung di darat
Mambuka pender pina harat
Tapih bakarut baju bajarat

Amas mirah intan sakindai
Apa diulah di dalam widai
Papenderan pina marudai
Wadai di piring maka am dahai

 

Jalan liuk nang kuhantasi

 

Barambai tabuk Barambai

Barait lawan Rantau Badauh

Mudik baimbai labuh baimbai

Jukung nang dua jangan bajauh

 

Sungai tabuk banyunya dalam

Kubibit cirat kuciukakan

Rasa malibuk hati di dalam

Kubibit surat kukirimakan

 

Sungai madang tabingnya tinggi

Kawa maundak si kalayangan

Maminta hadang tahun ini

Pahadangan mancariakan

 

Lok Buntar Kuliling Benteng

Sayat malati ka Banjarmasin

Tuhuk mamutar tuhuk mamusing

Rupanya sama panjalan lain

 

12. Pantun Kakanakan

 

       Pantun kakanakan ini berisikan dunia anak – anak. Seperti sedang bermain dan  bersenda gurau. Pantun yang merupakan bermain-main ini sering terdapat baris – baris yang unik. Keunikan ini di luar struktur yang pada umumnya. Disini terdapat persajakan dimana tersebar pada baris – barisnya.

Pantun merupakan dendang menidurkan anak sudah lazim digunakan oleh orang-orang tua.

Pantun kakanakan ini ada yang hanya terdiri dari dua baris.

 

 

Ampar – ampar pisang

Pisangku balum masak

Masak sabigi dihurung bari-bari

Manggalepak manggalepok

Patah kayu bengkok

Bengkok dimakan api

Apinya cangcurupan

Garitak disintak dahuluakan masak

 

Ampar – ampar pisang

Pisangku balum masak

Masak sabigi dihurung bari-bari

Manggalepak manggalepok

Patah kayu bengkok

Tanduk sapi kulibir bawang

Nang mana batis kutung dikitip bidawang

 

Cuk cuk bimbi

Bimbi tuan sarunai

Tacucuk takulibi

Muhanya kaya panai

( Sagincul liu liu, Sagincul liu liu )

 

Ungga - ungga apung

Apung sinali-nali

Talipat daun bakung

Raja punai raja wali

 

Jun – jun alai

Tapatuk burung di laut

Tatajun ka balai

Katulangan tulang walut

 

Sumangka masak mangkal

Dijajak linak-linak

Urang tuha kada baakal

Malawani kanak-kanak

 

Pangantin pangintut

Palapah rumbia

Nang bini takantut

Nang laki tabahira

 

Kastila buruk di dahan

Di dahan badaun dua

Kakanakan bahingusan

Minta buangi wan mamanya

 

Guring-guring anakku guring

Guring diakan dalam ayunan

Matanya kalat disuruh guring

Untung batuah lagi baiman

 

Guring-guring anakku guring

Guring badundang dalam pukungan

Mata bapajam sudahlah guring

Budi bauntung parajakian

 

Anak lalat guring bagantung

Anak pang wanyi manyanyiakan

Batahi lalat tanda bauntung

Budi nang baik kakasih tuhan

 

Daun paring batang pirawas

Daunnya maampat cabang salawi

Anakku guring sihat wan waras

Panjang umurnya hidup babakti

 

 

13. Berdasarkan Bentuk :

 

A. Pantun Bakait :

Adalah pantun berkaitan antara bait pertama dengan bait kedua, lalu bait kedua dengan bait ketiga, dan seterusnya. Alur kaitannya yakni; baris kedua bait pertama menjadi baris pertama pada bait kedua, baris keempat bait pertama dijadikan baris ketiga pada bait kedua dan seterusnya. Persajakannya ada yang /a/,/a/,/a/,/a/ ada pula /a/,/a/,/b/,/b/

Contoh Pantun Bakait :

 

1.

Kambang malati harum baunya

Harum lagi kambang campaka

Turutilah nasihat urang tuha

Jangan manjadi anak durhaka.

 

Harum lagi kambang campaka

Disuntingakan di galung dua

Jangan manjadi anak durhaka

Kaina hidupnya bakal marista

 

 

2.

Burung marpati tarabang tinggi

Batamu lawan burung takukur

Satiap hari dibari Allah rajaki

Janganlah lupa kita basyukur.

 

Batamu lawan burung takukur

Haratan mandi di banyu talaga

Janganlah lupa kita basyukur

Hidup tarasa samakin baharga.

 

 

3.

Banih ditumbuk manjadi baras

Baras dimasak di dalam panci

Satiap tahun banua dipalas

Supaya sajahtra anak nagri

 

Baras dimasak di dalam panci

Nasi masak bungkus kalaras

Supaya sajahtra anak nagri

Jauhi sagala sipat pamalas.

 

Nasi masak bungkus kalaras

Bakuah sup ayam bapukah

Jauhi sagala sipat pamalas

Supaya rajaki datang balimpah

 

 

4.

Murai tarabang di atas batu

Lalu bahinggap di puhun jambu

Hati pusang kada manantu

Gulang galik dalam kalambu.

 

Lalu bahinggap di puhun jambu

Puhun jambu di dalam kabun

Apalah rasanya mananggung ridu

Habis sahari rasa satahun

 

Puhun jambu di dalam kabun

Di dalam kabun babuah labat

Habis sahari rasa satahun

Dimapa akal handak badapat.

 

B. Pantun Kilat ( karmina ) :

Adalah pantun yang terdiri atas dua baris. Baris pertama adalah sampiran, baris kedua adalah isi. Persajakannya /a/,/a/

 

Contoh :

 

Rawa - rawa puhun manggis

Tatawa sambil manangis

 

Manggala gugur ka tahi

Bagaya jadi kalahi

 

Sisiuragung umpannya lalat

Mata mancurung halar tajarat

 

Sakit parut makan tapai

Sakit burut kana japai

 

Dul dul cak

Kapala gundul ditampar cacak

 

Halang manari di pucuk manggis

Umanya lari anaknya manangis

 

Mandur tali kawat
gawi mundur makan kuat

 

galuh kaciput tarung babanam

galuh takantut babau pakasam

 

Asam janar

Mun marasa banar

 

Kura kura dalam parahu

Pura pura kada tahu

Tidak ada komentar:

Posting Komentar